آیه 59 سوره دخان

فَارْتَقِبْ إِنَّهُمْ مُرْتَقِبُونَ (59)

فَارْتَقِبْ‌: پس منتظر باش آنچه به ايشان فرود آيد، إِنَّهُمْ مُرْتَقِبُونَ‌:

بدرستى كه ايشان نيز انتظار كشنده‌اند تا چه به تو وارد آيد، و بدون شبهه آنچه به تو خواهد رسيد نصرت الهى خواهد بود كه نتيجه عاقبت احسان است، و آنچه به ايشان فرود آيد عذاب نامتناهى كه لازم عاقبت كفران است.

خاتمه: آيه شريفه آگاهى است به آنكه آسان نموديم قرآن را به حسن بيان و ظهور برهان و نطق به لسان، براى تذكر بندگان و تدبر در فرمايشات آن و اشعار دارد به آنكه عظمت قرآن به مرتبه‌اى است كه اگر خداوند متعال آسان نفرموده بود آن را به ذكر، كجا بشر را قدرت و توانائى بود تنطق به آن لكن از راه لطف و مرحمت و اتمام حجت، سهل و آسان فرمود تا تأمل نمايند و تدبر كنند در معانى آن و به مواعظ شافيه آن بهره‌ور شوند. و تهديد است نسبت به كسانى كه اعراض نمايند از قرآن بدين بيان كه منتظر باش آنچه فرود آيد بر ايشان از عذاب و نكال نيران و منتظر باشند آنان آنچه واقع شود از نصرت قرآن و غلبه تو و مؤمنان و فوز به روضه رضوان.

جلد 12 - صفحه 36

ج12، ص37

سوره چهل و پنجم (جاثيه)

اين سوره مباركه را سورة الشريعه نامند و در مكه معظمه نازل شده مگر يك آيه (قل للذين امنوا يغفروا ...) كه در مدينه نازل شد.

عدد آيات آن: سى و هفت نزد كوفى، و سى و شش نزد غير آن.

كلمات آن: چهار صد و هشتاد و هشت.

حروف آن: دو هزار و يكصد و نود و يك است.

ثواب تلاوت: ثواب الاعمال- ابن بابويه (رحمه الله از ابى بصير از حضرت صادق عليه السّلام: قال من قرء سورة الجاثية كان ثوابها انه لا يرى النار ابدا و لا يسمع زفير جهنم و لا شهيقها و هو مع محمد صلّى اللّه عليه و آله.

فرمود: هر كه قرائت كند سوره جاثيه را، باشد ثواب آن اينكه نمى‌بيند آتش جهنم را هرگز و نشنود زفير و نه شهيق آن را و او با حضرت محمد صلّى اللّه عليه و اله باشد «1».

تذكره: ثواب خاصه مذكوره منوط به ايمان و تقوى و عمل صالح باشد و الا به صرف قرائت فقط اينگونه ثواب مترتب نباشد زيرا باعث اغراى به جهل است.

«1» ثواب الاعمال، باب ثواب قراءة السور، ص 141، چاپ مكتبة الصدوق.

جلد 12 - صفحه 38

بسم اللّه الرّحمن الرّحيم‌

إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي مَقامٍ أَمِينٍ (51) فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ (52) يَلْبَسُونَ مِنْ سُندُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ مُتَقابِلِينَ (53) كَذلِكَ وَ زَوَّجْناهُمْ بِحُورٍ عِينٍ (54) يَدْعُونَ فِيها بِكُلِّ فاكِهَةٍ آمِنِينَ (55)

لا يَذُوقُونَ فِيهَا الْمَوْتَ إِلاَّ الْمَوْتَةَ الْأُولى‌ وَ وَقاهُمْ عَذابَ الْجَحِيمِ (56) فَضْلاً مِنْ رَبِّكَ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (57) فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ (58) فَارْتَقِبْ إِنَّهُمْ مُرْتَقِبُونَ (59)

ترجمه‌

همانا پرهيزكاران در جايگاه امنى هستند

در بوستانها و كنار چشمه‌ها

ميپوشند از حرير نازك و سطبر برّاق و در برابر يكديگر ميباشند

امر از اين قرار است و قرين نموديم آنان را بزنان سفيد روى فراخ چشم‌

طلب ميكنند در آن جا هر ميوه‌اى را با آنكه هستند ايمنان‌

نميچشند در آنجا مرگ را غير از مرگ نخستين بار و نگاه دارد آنان را از عذاب دوزخ‌

براى تفضّلى از پروردگار تو اين است آن كاميابى بزرگ‌

پس جز اين نيست كه آسان نموديم آن را بزبان تو باشد كه آنها پند گيرند

پس منتظر باش همانا آنها منتظرانند.

تفسير

خداوند متعال بعد از بيان احوال كفّار از آتيه اهل تقوى و اخيار خبر داده كه آنها در جايگاه امن و امانى مأوى دارند كه انتقال و زوالى و كلال و ملالى در آنجا و براى آنها نيست باغهائى است خرّم از اشجار و چشمه‌هائى است جارى در انهار ميپوشند از لباسهاى حرير رقيق و حرير غليظ برّاق كه گفته‌اند بآن مناسبت استبرق ناميده شده با آنكه براى استيناس و تفكّه در برابر يكديگر نشسته باشند جريان امر چنين است و خداوند همنشين و قرين فرموده ايشان را با حور عين كه اوصاف آنها مكرّر ذكر شده و حوراء زن بسيار سفيد و عيناء درشت چشم را گويند و حور و عين دو جمع است براى آن دو و ظاهرا بايد سياهى چشمشان غالب بر سفيدى باشد مانند چشم آهو و بفرمان ايشان در بهشت حاضر ميشود هر ميوه‌ئى كه بخواهند در حاليكه ايمن باشند از ضرر آن ميوه و ناگوار شدن آن‌

جلد 4 صفحه 630

نميچشند در آن طعم مرگ را ديگر كه آن غير از مرگ نخستين بار باشد كه در دنيا چشيدند و خداوند آنان را از عذاب جهنّم حفظ ميفرمايد براى تفضّل بآنها اگر چه احيانا مرتكب بعضى از معاصى صغيره شده باشند بلكه اگر هيچ معصيتى هم از آنها سر نزده باشد و مستحقّ اينهمه عطا باشند باز مستحق تفضّلند نه طلبكار چون بوظيفه عبوديّت خود عمل نموده‌اند و اين استحقاق فضل كاميابى بزرگ هميشگى و نيل بمقاصد و ايمنى از مفاسد است و ما آسان نموديم تلاوت و فهم معانى ظاهرى قرآن را چون نازل نموديم آن را بلغت تو كه زبان عربى است براى آنكه اهل عربستان كه بدوا بآن مخاطب ميباشند متذكّر شوند اموريرا كه متذكّر نبودند و نميباشند ولى چون آنها متذكّر نشدند و اعراض از ذكر نمودند پس منتظر باش كه بكيفر اعمالشان بزودى خواهند رسيد چنانچه آنها هم منتظرند آسيبى بتو برسد و بخيال خودشان آسوده شوند يا وعده ما در باره آنها منجز شود چون كسيكه كار بدى ميكند منتظر نتيجه بد آن ميباشد در ثواب الاعمال و مجمع از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه مداومت بتلاوت سوره دخان در نمازهاى واجب و مستحب خود داشته باشد خداوند او را از آمنين در روز قيامت محشور ميكند و در سايه عرش خود جاى ميدهد و حسابش را آسان ميفرمايد و نامه عملش بدست راستش داده ميشود و از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم روايت شده كه هر كس در شب يا روز جمعه سوره دخان را بخواند خداوند براى او در بهشت خانه‌ئى بنا كند و مداومت بآن در ليالى ماه رمضان مخصوصا شب بيست و سوم كه اقوى محتملات شب قدر است آثار مخصوص و ثواب بسيار دارد و الحمد للّه رب العالمين.

جلد 4 صفحه 631

فَارتَقِب‌ إِنَّهُم‌ مُرتَقِبُون‌َ (59)

‌پس‌ منتظر باش‌ بدرستي‌ ‌که‌ ‌آنها‌ ‌هم‌ انتظار دارند، فرداي‌ قيامت‌ ‌بر‌ تمام‌ معلوم‌ ميشود حق‌ و باطل‌ ‌که‌ تمام‌ فرمايشات‌ قرآن‌ ‌از‌ بشارات‌ و انذارات‌ و فرمايشات‌ انبياء و ائمّه‌ و علماي‌ اعلام‌ حق‌ و صدق‌ بوده‌ و تمام‌ گفتار مشركين‌ و كفار و ظالمين‌ و ضالين‌ و مضلين‌ و مبدعين‌ و مخالفين‌ و معاندين‌ و منكرين‌ ضروريات‌ دين‌ و فساق‌ و فجار باطل‌ و كذب‌ بوده‌.

فَارتَقِب‌ إِنَّهُم‌ مُرتَقِبُون‌َ ‌هذا‌ آخر ‌ما اردنا ‌في‌ تفسير ‌هذه‌ السورة المباركة حم‌ دخان‌ و يتلوه‌ ‌ان‌ شاء اللّه‌ تبارك‌ و ‌تعالي‌ ‌سورة‌ الجاثية و بقية سور القرآن‌ ‌الي‌ ‌سورة‌ و ‌النّاس‌ بحوله‌ و قوّته‌ و توفيقه‌ و تأييده‌ و عونه‌، و الحمد ‌له‌ و الصلاة و ‌السلام‌ لانبيائه‌ و رسله‌ و آله‌. و انا العبد العاصي‌ الحقير الفقير المدعو بالطيب‌

جلد 16 - صفحه 104

‌سورة‌ الجاثية مكية و هي‌ سبع‌ و ثلاثون‌ آية

بسم‌ اللّه‌ الرّحمن‌ الرّحيم‌، و الحمد للّه‌ و الصلاة ‌علي‌ ‌رسول‌ اللّه‌، و ‌علي‌ آله‌ آل‌ اللّه‌ و اللعن‌ ‌علي‌ اعدائهم‌ اعداء اللّه‌ ‌الي‌ يوم لقاء اللّه‌.

]

(آیه 59)- ولی از آن جا که با همه این اوصاف باز گروهی در برابر کلام حق تسلیم نمی‌شوند در آخرین آیه آنها را مورد تهدید قرار داده، می‌گوید: اگر با این همه آنها پذیرا نشوند «پس تو منتظر باش، آنها نیز منتظرند»! (فَارْتَقِبْ إِنَّهُمْ مُرْتَقِبُونَ).

تو منتظر وعده‌های الهی در زمینه پیروزی بر کفار باش، و آنها منتظر شکست باشند.

«پایان سوره دخان»

ج4، ص405

سوره جاثیه [45]

اشاره

این سوره در «مکّه» نازل شده، و دارای 37 آیه است

محتوای سوره:]

محتوای این سوره را می‌توان در هفت بخش خلاصه کرد:

1- عظمت قرآن مجید و اهمیت آن.

2- بیان گوشه‌ای از دلائل توحید در برابر مشرکان.

3- ذکر پاره‌ای از ادعاهای «طبیعی مسلکان» و پاسخ قاطع به آن.

4- اشاره کوتاهی به سرنوشت بعضی از اقوام پیشین همچون بنی اسرائیل.

5- تهدید شدید نسبت به گمراهانی که اصرار و پافشاری بر عقائد انحرافی خود دارند.

6- دعوت به عفو و گذشت در عین قاطعیت و عدم انحراف از مسیر حق.

7- اشارات گویایی به حوادث تکان دهنده قیامت.

نام این سوره «جاثیه» است به تناسب آیه 28 این سوره- جاثیه یعنی کسی که به زانو در آمده- و اشاره به وضع بسیاری از مردم در صحنه قیامت در دادگاه عدل الهی است.

فضیلت تلاوت سوره:]

در حدیثی از پیامبر صلّی اللّه علیه و اله می‌خوانیم: «کسی که سوره جاثیه را بخواند (و البته در آن اندیشه کند و در زندگی خود به کار بندد) خداوند عیوب او را روز قیامت می‌پوشاند و ترس و وحشت او را به آرامش مبدل می‌سازد».

ج4، ص406

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ به نام خداوند بخشنده بخشایشگر